فهلیان یا در گویش محلی فهلیون، نام یکی از دهستان‌های پنجگانه بخش ممسنی است که کم وبیش در باختر بخش واقع شده و از رود فهلیان و چشمه سارها سیراب می‌شود. فرآورده‌های کشاورزی فهلیان غله، گندم و کمی مرکبات است. این منطقه از یازده آبادی پایه ریزی شده که مرکزش روستای فهلیان است. این منطقه ۲۰۰۰ تن سکنه دارد و آبادی‌های مهم آن سروان گر، فهلیان، جنجان و میانه‌است
ریشه نام فهلیان
برخی آنرا از ریشه «فهلویه» منسوب به «فهلو» با معانی دلیر، دلیر، بزرگ و حتی شهر یا شهری که در اصل به گونه پهله، پهلو، پرتو (در سنگ نبشته‌های داریوش بزرگ) و به معنی پارت بوده‌است و برخی نیز فهلیان را معرب ریختار پارسی پهلوی یا همان پهلیان یا پهلویان دانسته‌اند.
گویش
گویش مردم این سامان لری است. گویش لری این مردم شاخه‌ای از فهلویات است و نزدیکی و هم ریشگی با زبان پارسی دری دارد و آکنده از واژه‌ها و ریشه‌های افعال پهلوی ساسانی است.
آب و هوا
آب و هوا و پوشش گیاهی این منطقه سبب گردیده که هزاران سال مرکز سکونت انسان‌ها بوده‌است چرا که انسان‌های نخستین هر چه را که برای سکونت و زندگانی نیاز داشته‌اند به بهترین وجه در این سامان در دست داشته‌اند.
دیرینه تاریخی
فهلیان منطقه‌ای است با دیرینگی تاریخی کهن و در خور توجه که به قولی و بر پایه نظریات برخی دیرین شناسان دیرینگی این منطقه زیبا به ۸۰۰۰ سال میرسد که در دیرینگی ۳۵۰۰ ساله آن میان باستان شناسان و تاریخدانان همراهی است. در دوران حکومت آل سغلر و آل مظفر فهلیان رونق بازرگانی قابل ملاحظه‌ای داشته‌است به گونه‌ای که تا عهد صفویان بازارچه حمام‌ها و مساجد آباد آن باسازی گردیده که آثار ان هنوز باقی است. این روستا در حمله افغان‌ها در سال ۱۱۳۶ ه.ق به شولستان، ویران شده و مردمش پراکنده گردیدند ولی در زمان حکومت درستکار خان بیات استاندار فارس برابر نوشته ایکه دردامنه کوه بر صخره‌ای حک شده مجدداًآباد گردیده‌است. این سنگ نبشته چنین است:
در همان ساعت بنا کردند استادان دهر ساختند از فضل حق این تکیه گاه دلنشین
با پایان یافتن دومین فصل كاوش در محوطه هخامنشی سروان در فهلیان نورآباد ممسنی، وجود یك مركز حكومتی دوره هخامنشی در این منطقه محرز شد.
به گزارش میراث آریا، سرپرست ایرانی هیأت مشترك ایران و استرالیا با اعلام این خبر، كشف بنایی به مساحت یك هزار و ۵۰۰ مترمربع با ۱۴ متر ارتفاع كه حاكی از شكوه این اثر است را مهم ترین دستاورد پژوهشی فصل دوم كاوش برشمرد.
ایوانی به طول ۳۰ متر با سنگفرشی از لوح های سنگی همراه با ۳ رشته پلكان، دیواره ایوان مزین به ۱۵ عدد كنگر ه پلكانی شكل همانند كنگره های ایوان آپادانا در تخت جمشید كه تمام این كنگره ها فرو افتاده و نیاز به مرمت و استحكام بخشی دارند، تالار بزرگ با پایه ستون هایی به قطر بیش از یك متر، ۲ اتاق بزرگ در ابعاد۱۰ در ۱۰ متر و.... از دیگر دستاوردهای ۲ فصل كاوش به شمار می رود.
به گفته علیرضا عسگری، بررسی های باستان شناسی در اطراف این بنای بزرگ نشان می دهد كه در این قسمت تنها یك ساختمان وجود نداشته است، بلكه حداقل ۲ ساختمان دیگر در دوره هخامنشی در این محل وجود داشته است. یكی از این بناها، در جنوب بنای مكشوفه كنونی و دیگری در شرق آن قرار داشته است. مهم تر اینكه، آثار معماری متعددی از سنگ های كنده كاری شده در كوهپایه این قسمت وجود دارد كه تمام این مدارك نشانگر آن است كه آثار هخامنشی موجود در این محل به یك بنا محدود نمی شود و در این محل، مجموعه ای بنا وجود داشته است.
وی سازه های معماری و آثار موجود را مبین وجود یك مركز حكومتی در روزگار هخامنشی در منطقه نورآباد ممسنی دانست و افزود: ساخت این آثار هنری ارزشمند بدون پشتوانه های اقتصادی دولتی قدرتمند، امكانپذیر نبوده است از این رو شاید، بتوان نام یكی از شهرهای عنوان شده در الواح تخت جمشید یعنی شهر لیدوما را برای این مركز مهم حكومتی در منطقه غرب فارس به كار برد، زیرا مسافت عنوان شده برای این شهر با حوزه جغرافیایی فهلیان در منطقه نورآباد مطابقت دارد.
بنا بر این گزارش، طرح نقش های شگفت انگیز پایه ستون هایی كه به صورت منظم در انتهای ایوان ستوندار به كار رفته اند و ضخامت قطر پایه آن بیش از یك متر است از دیگر موارد بازگوكننده شكوه این مجموعه تاریخی است. هر كدام از پایه ستون ها مزین به ۱۶ عدد گل نیلوفر و لوتوس است كه ساقه این گل ها به صورت جفتی از پایه ستون سر برافراشته و در بخش بالای پایه ستون ها به ۲ گلبرگ نیلوفر تبدیل و در بالاترین قسمت، گلی هشت پَر شكوه این كار هنرمندانه را دوچندان كرده است.
مقایسه نسبت قطر پایه ستون ها به ارتفاع آنها، نشان می دهد كه روی این پایه ستون ها همانند بنای صدستون تخت جمشید، باید ستون هایی به ارتفاع حداقل ۱۴ متر وجود داشته است. تالار این بنا دارای فضایی در ابعاد ۲۰ در ۳۰ متر بوده كه دسترسی به آن از طریق ایوان ستوندار با ۳ رشته پلكان در بخش جنوبی میسر بوده است.
گفتنی است، گروه پژوهشگران مطالعات باستان شناسی منطقه غرب فارس متشكل از یك هیأت مشترك پژوهشی از دانشگاه سیدنی و پژوهشكده باستانشناسی، در ۵ سال بررسی، كاوش و پژوهش مداوم در منطقه نورآباد ممسنی موفق شده اند ۶۵ محوطه باستانی از ۸ هزار سال پیش تا دوره اسلامی را مطالعه كنند. دانشگاه سیدنی و پژوهشكده باستان شناسی در ۵ سال گذشته بیش از
۲ میلیارد ریال در این منطقه برای توسعه پژوهش های باستان شناسی هزینه كرده اند و بیش از ۱۵ پژوهشگر باستان شناس از دانشگاه های سیدنی، آكسفورد، كمبریج، دانشگاه ناتینگهام، دانشگاه تهران، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه سوربن و پژوهشكده باستان شناسی در این پژوهش ها حضور داشته اند. در این مرحله، پژوهشگران آزمایشگاه های دانشگاه تهران بویژه گروه زمین شناسی و آزمایشگاه وایكاتو نیوزیلند و دانشگاه ناتینگهام در این مطالعات همكاری داشته اند.
ریشه نام فهلیان
برخی آنرا از ریشه «فهلویه» منسوب به «فهلو» با معانی دلیر، دلیر، بزرگ و حتی شهر یا شهری که در اصل به گونه پهله، پهلو، پرتو (در سنگ نبشته‌های داریوش بزرگ) و به معنی پارت بوده‌است و برخی نیز فهلیان را معرب ریختار پارسی پهلوی یا همان پهلیان یا پهلویان دانسته‌اند.
گویش
گویش مردم این سامان لری است. گویش لری این مردم شاخه‌ای از فهلویات است و نزدیکی و هم ریشگی با زبان پارسی دری دارد و آکنده از واژه‌ها و ریشه‌های افعال پهلوی ساسانی است.
آب و هوا
آب و هوا و پوشش گیاهی این منطقه سبب گردیده که هزاران سال مرکز سکونت انسان‌ها بوده‌است چرا که انسان‌های نخستین هر چه را که برای سکونت و زندگانی نیاز داشته‌اند به بهترین وجه در این سامان در دست داشته‌اند.
دیرینه تاریخی
فهلیان منطقه‌ای است با دیرینگی تاریخی کهن و در خور توجه که به قولی و بر پایه نظریات برخی دیرین شناسان دیرینگی این منطقه زیبا به ۸۰۰۰ سال میرسد که در دیرینگی ۳۵۰۰ ساله آن میان باستان شناسان و تاریخدانان همراهی است. در دوران حکومت آل سغلر و آل مظفر فهلیان رونق بازرگانی قابل ملاحظه‌ای داشته‌است به گونه‌ای که تا عهد صفویان بازارچه حمام‌ها و مساجد آباد آن باسازی گردیده که آثار ان هنوز باقی است. این روستا در حمله افغان‌ها در سال ۱۱۳۶ ه.ق به شولستان، ویران شده و مردمش پراکنده گردیدند ولی در زمان حکومت درستکار خان بیات استاندار فارس برابر نوشته ایکه دردامنه کوه بر صخره‌ای حک شده مجدداًآباد گردیده‌است. این سنگ نبشته چنین است:
در همان ساعت بنا کردند استادان دهر ساختند از فضل حق این تکیه گاه دلنشین
با پایان یافتن دومین فصل كاوش در محوطه هخامنشی سروان در فهلیان نورآباد ممسنی، وجود یك مركز حكومتی دوره هخامنشی در این منطقه محرز شد.
به گزارش میراث آریا، سرپرست ایرانی هیأت مشترك ایران و استرالیا با اعلام این خبر، كشف بنایی به مساحت یك هزار و ۵۰۰ مترمربع با ۱۴ متر ارتفاع كه حاكی از شكوه این اثر است را مهم ترین دستاورد پژوهشی فصل دوم كاوش برشمرد.
ایوانی به طول ۳۰ متر با سنگفرشی از لوح های سنگی همراه با ۳ رشته پلكان، دیواره ایوان مزین به ۱۵ عدد كنگر ه پلكانی شكل همانند كنگره های ایوان آپادانا در تخت جمشید كه تمام این كنگره ها فرو افتاده و نیاز به مرمت و استحكام بخشی دارند، تالار بزرگ با پایه ستون هایی به قطر بیش از یك متر، ۲ اتاق بزرگ در ابعاد۱۰ در ۱۰ متر و.... از دیگر دستاوردهای ۲ فصل كاوش به شمار می رود.
به گفته علیرضا عسگری، بررسی های باستان شناسی در اطراف این بنای بزرگ نشان می دهد كه در این قسمت تنها یك ساختمان وجود نداشته است، بلكه حداقل ۲ ساختمان دیگر در دوره هخامنشی در این محل وجود داشته است. یكی از این بناها، در جنوب بنای مكشوفه كنونی و دیگری در شرق آن قرار داشته است. مهم تر اینكه، آثار معماری متعددی از سنگ های كنده كاری شده در كوهپایه این قسمت وجود دارد كه تمام این مدارك نشانگر آن است كه آثار هخامنشی موجود در این محل به یك بنا محدود نمی شود و در این محل، مجموعه ای بنا وجود داشته است.
وی سازه های معماری و آثار موجود را مبین وجود یك مركز حكومتی در روزگار هخامنشی در منطقه نورآباد ممسنی دانست و افزود: ساخت این آثار هنری ارزشمند بدون پشتوانه های اقتصادی دولتی قدرتمند، امكانپذیر نبوده است از این رو شاید، بتوان نام یكی از شهرهای عنوان شده در الواح تخت جمشید یعنی شهر لیدوما را برای این مركز مهم حكومتی در منطقه غرب فارس به كار برد، زیرا مسافت عنوان شده برای این شهر با حوزه جغرافیایی فهلیان در منطقه نورآباد مطابقت دارد.
بنا بر این گزارش، طرح نقش های شگفت انگیز پایه ستون هایی كه به صورت منظم در انتهای ایوان ستوندار به كار رفته اند و ضخامت قطر پایه آن بیش از یك متر است از دیگر موارد بازگوكننده شكوه این مجموعه تاریخی است. هر كدام از پایه ستون ها مزین به ۱۶ عدد گل نیلوفر و لوتوس است كه ساقه این گل ها به صورت جفتی از پایه ستون سر برافراشته و در بخش بالای پایه ستون ها به ۲ گلبرگ نیلوفر تبدیل و در بالاترین قسمت، گلی هشت پَر شكوه این كار هنرمندانه را دوچندان كرده است.
مقایسه نسبت قطر پایه ستون ها به ارتفاع آنها، نشان می دهد كه روی این پایه ستون ها همانند بنای صدستون تخت جمشید، باید ستون هایی به ارتفاع حداقل ۱۴ متر وجود داشته است. تالار این بنا دارای فضایی در ابعاد ۲۰ در ۳۰ متر بوده كه دسترسی به آن از طریق ایوان ستوندار با ۳ رشته پلكان در بخش جنوبی میسر بوده است.
گفتنی است، گروه پژوهشگران مطالعات باستان شناسی منطقه غرب فارس متشكل از یك هیأت مشترك پژوهشی از دانشگاه سیدنی و پژوهشكده باستانشناسی، در ۵ سال بررسی، كاوش و پژوهش مداوم در منطقه نورآباد ممسنی موفق شده اند ۶۵ محوطه باستانی از ۸ هزار سال پیش تا دوره اسلامی را مطالعه كنند. دانشگاه سیدنی و پژوهشكده باستان شناسی در ۵ سال گذشته بیش از
۲ میلیارد ریال در این منطقه برای توسعه پژوهش های باستان شناسی هزینه كرده اند و بیش از ۱۵ پژوهشگر باستان شناس از دانشگاه های سیدنی، آكسفورد، كمبریج، دانشگاه ناتینگهام، دانشگاه تهران، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه سوربن و پژوهشكده باستان شناسی در این پژوهش ها حضور داشته اند. در این مرحله، پژوهشگران آزمایشگاه های دانشگاه تهران بویژه گروه زمین شناسی و آزمایشگاه وایكاتو نیوزیلند و دانشگاه ناتینگهام در این مطالعات همكاری داشته اند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر